Szwajcaria - fakty i mity #6 - wykształcenie

Dziś przejdziemy do kolejnego etapu szwajcarskiej edukacji (fragment zaznaczony czerwoną ramką). Poprzednie posty, opisujące ten temat, znajdziecie TUTAJ i TUTAJ.

Sekundarstufe II, czyli szkoła średnia drugiego stopnia to kolejny etap szkolnictwa. Nie jest on obowiązkowy, a długość jego trwania ściśle związana jest z rodzajem szkoły. Najczęściej trwa ono 3 – 4 lata. W tym miejscu młodzież dokonuje już ostatecznego wyboru, co do swojej przyszłości. Chcąc kontynuować naukę, młodzi ludzie mają dwie drogi: Berufliche Grundbildung (kształcenie zawodowe) lub Allgemein bildende Schulen (szkoły ogólnokształcące).

Berufliche Grundbildung (kształcenie zawodowe) - mamy tutaj dwie możliwości:

Eidgenössisches Berufsattest - szkoła, trwająca 2 lata i zakończona atestem zawodowym. Jest to bardziej ograniczona wersja szkoły zawodowej. W szkole wymagana jest mniejsza ilość materiału, a płaca po jej ukończeniu jest stosunkowo niższa. 

Eidgenössisches Fähigkeitszeugnis - pełnowymiarowa szkoła zawodowa, trwająca 3 lub 4 lata, zakończona egzaminem zawodowym, złożonym z części teoretycznej i praktycznej.

Uczniowie obu szkół posiadają taki sam harmonogram zajęć: przez 1,5 dnia w tygodniu uczęszczają oni do szkoły, gdzie wykładane są przedmioty tj. j. niemiecki, gospodarka, życie społeczne i drugi język obcy (najczęściej j. angielski lub francuski), które odbywają się jednego dnia. Pół dnia poświęcone zostaje na zajęcia zawodowe. Kolejne 3,5 dnia pozostają w pracy, ucząc się umiejętności praktycznych. Dodatkowym urozmaiceniem są kursy ü. K., które odbywają się raz w miesiącu przez cały dzień i uczą dogłębnej fachowej wiedzy. Miejsce pracy, w którym odbywane są praktyki, również wysyła ucznia na przeróżne kursy i szkolenia. Często należy przejechać połowę Szwajcarii, by dostać się na taki kurs. 

Atrakcyjną opcją dla 15 - 17-latków jest wynagrodzenie za pracę. Nie ma minimalnej stawki, którą powinni otrzymywać młodzi ludzie, jednak najczęściej jest to kwota 600 do 800 franków w pierwszym roku i zwiększa się co 200 franków w dalszym okresie nauki. Dla osób, które jeszcze mieszkają z rodzicami i nie mają większych wydatków, taka kwota jest na pewno bardzo zachęcająca.

Nauka w trzy (cztero-) letniej szkole umożliwia zdanie matury zawodowej, dzięki której istnieje szansa na kształcenie w wyższej uczelni. By przystąpić do matury należy w ostatnim roku nauki zdobyć odpowiednia średnia ocen. Uczniowie, którzy spełniają wszystkie warunki, muszą uczestniczyć w dodatkowych zajęciach, przygotowujących do matury. W Szwajcarii nie istnieje jednak jedna (ogólna) matura, tak jak ma to miejsce u nas.

Istnieje 6 rodzajów matury zawodowej:

 - Kierunek techniczny - kładzie nacisk na przedmioty tj. matematyka, chemia i fizyka.

- Kierunek handlowy - kładzie nacisk na język (w tym także na takie umiejętności jak negocjacje) oraz zdolności w dziedzinie gospodarki.

- Kierunek gospodarczy - sprawdza wiedzę z rachunkowości oraz wykorzystania informacji.

- Kierunek twórczy - pośredniczy pomiędzy szkołą zawodową a wyższą szkołą artystyczną. Sprawdza podstawowe wiadomości.

- Kierunek przyrodniczy - Zdawane przedmioty to biologia, ekologia i chemia lub fizyka (dwa ostatnie do wyboru).

- Kierunek zdrowotny i społeczny - Bada zdolności w dziedzinie nauk społecznych oraz przyrodniczych.

Allgemein bildende Schulen (szkoły ogólnokształcące) to drugi rodzaj kształcenia, który skierowany jest do osób, które chcą wybrać się w przyszłości na studia. Tutaj również mamy dwie drogi edukacyjne:

- Fachmittelschule - znalazłam tłumaczenie tej nazwy jako gimnazjum zawodowe, jednak nie do końca się ono pokrywa z rzeczywistością i może być mylnie rozumiane. Powiedziałabym raczej, ze jest to odpowiednik naszego liceum profilowanego – obok podstawowej wiedzy istnieje także ukierunkowanie zawodowe. Kierunek związany jest z konkretną klasą. 

Uczęszczając do tego rodzaju szkoły mamy do wyboru następujące pola zawodowe: zdrowie, nauki społeczne, pedagogika, komunikacja/informacja i sztuka. Wybierając tę szkołę oraz klasę, musimy być absolutnie pewni tego, co chcemy w życiu robić. Zarówno w trakcie trwania szkoły, jak i później nie ma możliwości zmiany. 

Szkoła trwa trzy lata i zakończona jest maturą fachową, która umożliwia studiowanie na uczelniach wyższych na jednym z w/w kierunków. Podczas matury sprawdzane są zarówno umiejętności fachowe, jak i (cytat) „samodzielność w myśleniu”. By zostać zakwalifikowanym do matury należy osiągnąć w całym etapie kształcenia średnią ocen powyżej 4.0. Egzaminowane są następujące przedmioty: j. niemiecki, angielski (lub francuski), matematyka, nauki przyrodnicze, składające się z biologii, chemii i fizyki, nauki społeczne i humanistyczne, składające się z historii i geografii.

Poniżej przedstawiam Wam rodzaje oraz czas trwania poszczególnych egzaminów, które tworzą egzamin maturalny:

1.	J. niemiecki	180 minut – egzamin pisemny	15 minut – egzamin ustny
2.	J. francuski lub angielski	120 minut – egzamin pisemny	15 minut– egzamin ustny
3.	Matematyka	120 minut – egzamin pisemny	15 minut– egzamin ustny
4.	Nauki przyrodnicze:
	a. Biologia		15 minut–  egzamin ustny
	b. Chemia		15 minut – egzamin ustny
	c. Fizyka		15 minut– egzamin ustny
5.	Nauki społeczne i humanistyczne:
	a. Historia		15 minut– egzamin ustny
	b. Geografia		15 minut– egzamin ustny

Jak widzicie, następuje tutaj kolejna różnica pomiędzy polskim a szwajcarskim egzaminem dojrzałości. W Polsce istnieje o wiele więcej egzaminów pisemnych. Ustnie egzaminowane są jedynie języki. W Szwajcarii jest z kolei odwrotnie. Wszystkie egzaminy są ustne, a jedynie nieliczne, to egzaminy pisemne. Zwróćcie uwagę, że nawet z matematyki istnieje egzamin ustny. 

Ważną rzeczą jest również ocena owych egzaminów. Otóż ocenę z j. niemieckiego, j. obcego oraz matematyki otrzymamy z wyliczenia zaokrąglonej średniej arytmetycznej ocen z egzaminu pisemnego i ustnego. Ocena z dziedziny nauk przyrodniczych będzie zaokrąglona średnia arytmetyczna ocen, uzyskanych z egzaminów z biologii, chemii i fizyki. I wreszcie ocena z nauk społecznych i humanistycznych to średnia ocen z historii i geografii. Oceny są zaokrąglane do całych cyfr lub ich połówek. Egzamin uważa się za zdany, gdy średnia wszystkich średnich wynosi minimum 4.0. By kontynuować naukę na wyższych uczelniach często należy przebyć roczną praktykę w miejscu, związanym z kierunkiem uczenia.

- Gymnasium (bardzo upraszczając tłumaczenie, można określić je miarą liceum ). Jest to druga możliwość edukacji ogólnokształcącej. Ten rodzaj szkoły posiada najwyższy stopień trudności. Stąd też zdziwienie i poważanie w oczach pracodawców i nauczycieli, którzy słyszą, że Polak ukończył gimnazjum. Musi on być naprawdę kimś! ;)

W każdym kantonie Szwajcarii funkcjonowanie i ogólne reguły, na których działa liceum różnią się od siebie. Jednak minimalny czas trwania tej szkoły to 4 lata.

Tutaj uczniowie sami wybierają sobie przedmioty, na które chcą chodzić. Z pomocą przychodzi im doradca, który proponuje, które przedmioty powinny znaleźć się w planie lekcji młodego człowieka (tak, by żadnych umiejętności nie zabrakło w jego życiu zawodowym). W pierwszym roku nauki jest to szereg przedmiotów ogólnych. Następnie wybierany jest przedmiot wiodący oraz przedmioty uzupełniające. Do tejże puli przedmiotów należą m.in.: języki obce, gospodarka, fizyka czy prawo.

Po zakończeniu szkoły przystąpić należy do matury. Praca maturalna może być tworzona samodzielnie lub w grupie (w zależności od założeń szkoły) i ma ona charakter projektu. W skład matury wchodzą również egzaminy przedmiotowe (zarówno ustne, jak i pisemne), przeprowadzane w ostatnim kwartale nauki. Egzaminowane są: język niemiecki, angielski, francuski (tutaj nie ma już wyboru drugiego języka – uczy się dwóch języków obcych lub więcej) i matematyka. Egzamin przeprowadzany jest również z przedmiotu wiodącego oraz uzupełniającego. Do tego dochodzą oceny szkolne, czyli podsumowanie umiejętności zgromadzonych w ciągu całej nauki z zakresu 13 przedmiotów tj.: język niemiecki, francuski, angielski, matematyka, historia, geografia, chemia, fizyka, myślenie twórcze lub muzyka, ocena z przedmiotu wiodącego oraz uzupełniającego.

Absolwent Gymnasium, posiadający w dłoni egzamin maturalny ma bezpośredni dostęp do szkół wyższych. Nie musi również zdawać egzaminów wstępnych.

Mam nadzieję, że ten dość skomplikowany wykres przestaje powoli być zagadka i jest on w miarę bardziej czytelny. Jeśli jednak macie jakieś pytania uzupełniające chętnie na nie odpowiem, o ile tylko będę w stanie. Standardowo czekam na Wasze komentarze do tematu ;)